Yukarıdaki foroğraf : https://www.smithsonianmag.com/history/hypatia-ancient-alexandrias-great-female-scholar-10942888/
Antik çağın aydınlarından biri olan Hypatia, ilk ve en eski kadın matematikçi, filozof ve astronomdur. M.S. 355 civarında İskenderiye’de doğduğu söylenir. İlk başlardan eğitimini ünlü astronom ve matematikçi olan babası Theon’dan evde almıştır. Theon, kızını felsefe, matematik ve astronomi gibi konularda eğitmiş ve bilgi sahibi olmasını sağlamıştır. Babası ile birlikte evde yaptığı çalışmalardan sonra eğitimini tamamlamak amacıyla Atina’ya gitmiştir. Eğitimini tamamlamasının hemen ardından İskenderiye’ye dönmüş ve orada Platon Okulu’nda kendisi eğitim vermeye başlamıştır. Platon Okulun’da verdiği eğitimlerin yanı sıra halka açık olarak da birçok ders vermiştir. O dönemde babası ve kendisi hariç matematikçi olmaması onu daha da ön plana çıkarmış ve halk tarafından özel olarak saygı duyulan biri olmasını sağlamıştır. Bilgi aktarımını yaptığı öğrencilerini asla dinine göre ayırmamış, birden fazla dine mensup öğrencisi olmuştur.
Verdiği eğitimlerin yanı sıra babası Theon’un çalışmalarına katılarak birçok katkı sağlamıştır. Ptolemy’nin Almagest’inin yorumlarının düzenlenmesine yardım etmiş, Diophantus’un Arithmetica’sı üzerine 13 ciltlik bir yorum, Apollonius’un Konikler’i üzerine bir yorum, Theon’nun yazdığı Öklid’in elementlerine düzenleme yapmıştır. Aynı zamanda The Astronomical Canon adlı bir kitabı da vardır. Eserleri, eser üzerine yorumları ve düzenlemelerinin yanı sıra Hypatia’nın bilime kattığı da birçok şey vardır. Gök cisimlerini sınıflandırmış, sıvılarının yoğunluğunu ölçmeye yarayan hidrometreyi icat etmiştir. Hidrometreyi Cyreneli Synesius’un isteği üzerine sağladığı maddi destek yapmıştır. Bunlar dışında başka birçok katkısı daha bulunmaktadır. Usturlap adı verilen gök cisimlerinin hareketlerini ölçen bir cihazın ilk halini geliştirmiştir. Ayrıca Hypatia’dan sonra Kepler’in bulduğu düşünülen “yörünge” kavramını da aslında çok önceden kendisinin bulduğu ancak bu bilgiyi kaydedemeden öldürüldüğü söylenmektedir.
Fotoğraf : https://arkeofili.com/antik-iskenderiyenin-buyuk-kadin-bilgini-hypatia-kimdi/
Hypatia öğrettikleri ve bilgi birikimi nedeniyle çoğunlukla saygı duyulan biri olsa da, halkın cahil kesimi tarafından dini görüşü yüzünden çoğunlukla dışlanmıştır. O dönemdeki dini görüş ayrılığıyla beraber çıkan çatışmalarda Hypatia da zarar görmüştür. Yine halkın cahil kesimi tarafından kendisi büyücülük ve cadılıkla suçlanmış, sonucunda da cadı etiketi yapıştırılmıştır. Cadı olduğu düşünüldüğü için de halk tarafından eziyete uğramaya devam etmiştir. Hypatia’nın yaşadığı dönemde Hristiyanlık İskenderiye’de oldukça yaygındır ve insanlar inançları hakkında görüş farklılıkları nedeniyle isyanlar çıkarmaktadırlar. Cyril İskenderiye piskoposu olduğunda ise Hristiyanlık baskısı daha da artmıştır. Sahip olduğu dini gücü insanlar üzerine kullanmaktan kaçınmamış, kendi fikirlerini de onlara dayatmaya zorlamıştır.,
Fotoğraf : https://arkeofili.com/antik-iskenderiyenin-buyuk-kadin-bilgini-hypatia-kimdi/
İskenderiye’de ders veren Hypatia. Robert Trewick Bone tarafından kağıt üzerine suluboya ve kahverengi mürekkep ile yapılan eser, Yale İngiliz Sanatı Merkezi’nde bulunuyor. (C: Yale Center for British Art, Paul Mellon Collection)
İskenderiye valisi ve aynı zamanda Hypatia’nın öğrencisi olan ve kendisinin fikirlerine oldukça önem veren Orestes ile Hypatia yakın arkadaştır. Orestes Cyril’in bu yaptırımına şiddetle karşıdır ancak Cyril, Orestes’in bu fikrinin asıl kaynağının Hypatia olduğunu düşünmüştür. Hypatia’nın cadı ve büyücü olduğunun düşünülmesi de aslında Cyril yüzündendir. İncil’den aldığı alıntılarla birlikte halka onun din düşmanı olduğunu savunmuştur ve tüm gözleri onun üzerine çekmiştir. Hypatia’nın görüşlerine saygı duyan ve destekleyen yakın arkadaşı Orestes ise bu duruma oldukça sinirlenmiş ve Hypatia’yı savunmuştur. Orestes ile Cyril arasındaki çatışma ise gittikçe büyümüştür. Bunun sonucunda Hypatia, Hristiyan bir grup tarafından zorla bir kiliseye götürülmüş ve orada çatı kiremitleriyle dövülerek öldürülmüştür. Böylece Hypatia, İskenderiye’de cahil ve Hristiyan halk tarafından yalnızca dini görüşü nedeniyle ve kadın olduğu için ölüme layık görülmüştür.
Yazar: 2023 – 2024 – 9 Fen Sınıfı – Nisa İrem AK