Yukaridaki fotoğraf: https://www.nasa.gov/ames/press-release/nasa-selects-new-research-teams-to-further-solar-system-exploration-research
Bizim yaşadığımız gezegenin ismi DÜNYA. Dünya’da Samanyolu Galaksisinin içinde yer alır. Samanyolu Galaksisinin içinde sadece Dünya yoktur; başka cisimlerde vardır. Bunlar; yıldızlar, kara delikler ve gezegenler…İşte karşınızda Samanyolu Galaksisinin üyeleri GEZEGENLER.
1- Merkür
Fotoğraf: spaceplace.nasa.gov/all-about-mercury/en
Güneş sistemimizin en küçük gezegeni ve aynı zamanda Güneş’e en yakın gezegenimizdir. Dünya’nın doğal uydusu olan Ay’dan çok az büyüktür. Merkür’ün gündüzleri sıcaklık 450’ye kadar çıkarken, geceleri ise 200 dereceye kadar düşebilir.Gezegenin yüzeyi aynı aydaki gibi kraterlerle kaplıdır. Bunun nedeni meteorlardan kendini koruyabilecek bir atmosferi olmadığı için. Kendi yörüngesinde tam 173.000kilometre hızla ilerler. Merkür’ün çapı 4.878 kilometredir. Güneş etrafında bir tam tur dönmesi 58,6 gün sürer.Merkür’ün güneşe uzaklığı tam olarak 58 milyon kilometredir.Merkür Güneşe en yakın gezegen olmasına rağmen en sıcak gezgen değildir.Bunun nedenini bir sonraki gezegende açıklayacağız.Güneşten gelen güneş ışınlarının Merkür’e ulaşma süresi 3.2 dakikadır.Bunu biz Dünya saatine göre hesaplarsak tam olarak 8 dakika 20 saniyedir.Fakat Güneş sistemimizin en yoğun gezegeni değildir , en yoğun gezegenimiz Dünya’dır.Merkür ikinci sırada yer alır.Çok eski zamanlarda insanlar Merkür’ü görebiliyorlardı , fakat gezgen olduğunu değil de yıldız olduğunu sanıyorlardı. Bu yüzden iki farklı isim vermişlerdi. Birincisi “AKŞAM YILDIZI” ikincisi ise “YAS YILDIZI” olarak bilinirdi. Merkür’ü gezgen olarak bulan ilk kişi 17. yüzyılda Galileo Galilei idi. Maalesef o zamanki ilk teleskoplar iyi ve başarılı görüntü vermediği için Galileo Merkür’ü yakalayamamıştı. Daha sonra 1639 yılında Giovanni Zupi adında bir gökbilimci Merkür’ü yakalar , ve bu sayede Merkür gezegen olarak sayılmaya başlar.Son olarak ismini “Roma Haberleşeme Tanrısı’ndan” alır…
2- Venüs
Fotoğraf: www.nasa.gov/press-release/nasa-selects-2-missions-to-study-lost-habitable-world-of-venus/
Güneş sistemimizin ikinci gezegenidir. Aynı zamanda en sıcak gezegenimizdir. Bunun nedeni karbondioksit (CO) ve azot (N) gazlarının fazla olmasından kaynaklıdır. Venüs Dünya’nın ikizi olarak bilinir. Aynı zamanda Venüs diğer gezegenlere göre ters yönde döner. Venüs de çıplak gözle görülebilir. Ama Venüs’ü ilk kimin gördüğünü açıklayamayız , nedeni gökyüzüne bakıldığında rahatlıkla görülebilmesidir.Ama en eski astronomik belgeler MÖ. 1600 yıllarına aittir. Bu metinler aslında Babillilerin tam 21 yıl boyunca Venüs’le ilgili notlar aldıklarının belgesidir. Ayrıca Venüs birçok eski halkın mitolojilerinde yer almaktadır.Venüs’ü teleskop yardımıyla ilk kez gören ilk insan 1610 yılında Galileo Galilei’dir. Teleskopu çok ilkel olmasına rağmen Venüs’ü görebilmişti. Venüs’ün yörünge süresi ise 225 gündür. İsmini de “Roma Güzellik Tanrıçasından” alır. Merkür’ün bir atmosferi yoktur ama Venüs’ün bir atmosferi vardır. Son olarak Venüs’ün diğer gezegenlerden ters dönmesinin sebebi ise ; bir güneş doğuşunun diğer güneş doğuşu arası 117 Dünya günü olmasıdır.
Ayın yanında görülen küçük nokta Venüs
Fotoğraf: evrimagaci.org/venus-nedir-venus-hakkinda-neler-biliyoruz-8073
3- Dünya
Fotoğraf: www.nasa.gov/audience/forstudents/5-8/features/nasa-knows/what-is-earth-58.html
İşte bizim yaşadığımız gezegenimiz Dünya’ya geldi sıra. Güneş sistemimizin üçüncü gezegenidir. İçinde yaşam olduğu bilinen tek gezegendir .Tabi bu değişme ihtimali vardır.Nedeni şuan bilim insanlar ve NASA başka gezegenlerde yaşam olup olmadığını araştırıyor, ama şuan bildiğimiz içinde yaşam olduğu bilinen tek gezegen. Bir tana doğal uydusu vardır. Atmosfere sahiptir. Çapı 12.760 kilometredir. Yörünge süresi 365 gün 6 saattir yani bir yıl demek. Güneş etrafındaki bir tam turu 23 saat 56 dakikadır yani buda bir gün demek.Son olarak üçte ikisi sularla kaplı bir gezegendir.
4- Mars
Fotoğraf: www.newsweek.com/incredible-images-clouds-carbon-dioxide-mars-sky-curiosity-rover-nasa-1681102
İşte karşınızda Güneş sistemimizin dördüncü gezgeni olan MARS.Kızıl gezegen olarak bilinir. Bunun nedeni demir oksitten oluşan toz etrafını kaplar ve kırmızı renkte görülür. Mars’ta çıplak gözle görülebilir. Mars’ın Dünya’ya olan konumları değişebilir. En yakın konumu 56 milyon kilometre uzaklıkta, en uzak olduğu konum 400 milyon kilometre uzaklıktadır. Aynı zamanda Mars soğuk ve tozlu bir gezgendir.Bu nedenle toz fırtınalarına sahiptir.Ama bilim insanları bir zamanlar Mars’ın sulak ve ılık bir gezegen olduğunu düşünüyor.Mars’ın kimin bulduğunu söylemek pek mümkün değildir. Nedeni hem çıplak gözle görülebilir hem de kayıtlı belgeler tam olarak 4000 yıl geriye gitmektedir. Fakat Mars’ı teleskopla ilk gören kişi 1610 yılında yine Galileo Galilei’dir. Mars’ın tam olarak iki tane doğal uydusu vardır. Aynı zamanda Mars’ın atmosferi de vardır ve sıvı suyun bulunmasını engelleyecek kadar incedir. Ama bilim insanları burada antik bir yaşamın var olduğuna ya da bir yaşamın var olabileceğine inanıyorlar ve bununla ilgili araştırmalar yapıyorlar. Mars’ın çapı 6.787 kilometredir. Yörünge süresi ise 686 gündür. Güneş etrafındaki bir tam turu tam olarak 24 sat 37 dakikada tamamlar. Son olarak ismini “Roma Savaş Tanrısından” alır.
5- Jüpiter
Fotoğraf: blogs.nasa.gov/Watch_the_Skies/tag/jupiter
Güneş sistemimizin beşinci ve en büyük gezegeni olan Jüpiter. Çoğunlukla helyum (He) ve hidrojen (H) gazlarından oluşur. Jüpiter’in üstündeki kıvrımlar , renler aslında içindeki yağışları, rüzgarları ve fırtınaları gösterir. Yani biz Jüpiter’e baktığımız zaman üzerindeki şekiller sayesinde içindeki hava olaylarını tahmin edebiliriz. Aynı zamanda eğer üzerinde kırmızı bir leke varsa buda kasırga olduğunu gösterir.Ve biz bu kırmızı noktaya “Büyük Kırmızı Nokta” deriz. Jüpiter’in atmosferi de vardır. Tam olarak 79 tana doğal uydusu vardır .Ama bilim insanlarının en çok ilgisini çeken uydular “Galileo” uydularıdır. Bu uydulara Galileo’nun isminin verilmesinin nedeni bu uyduları 1610 yılında Galileo bulduğu için. Bu uyduların isimleri; IO, Europa, Ganymede ve Callisto’dir. Jüpiter’in de halkası vardır fakat tozdan oluştuğu için görülmemektedir. Jüpiter’in çapı 139.822’dir. Yörünge süresi 11,9 yıldır ve Güneş etrafındaki bir tam tur süresi 9,8 saattir. Aynı zamanda Jüpiter de çıplak gözle görülebilir. Son olarak ismini “Roma Tanrılarının Hakiminden” alır.
6- Satürn
Fotoğraf: www.nasa.gov/feature/goddard/2023/hubble-captures-the-start-of-a-new-spoke-season-at-saturn
Güneş sistemimizin altıncı ve ikinci en büyük gezegeni Satürn. Satürn halkalarıyla meşhur bir gezegendir. Halkaları en belirgin gezegendir. Satürn de çıplak gözle görülebiliyor. Gazsal bir gezegendir. Her zamanki gibi yine ilk Galileo 1600 yıllarda keşfetmiştir ama üç parçalı olarak keşfetmiştir. Satürn’ü defterine çizdi ama şu şekilde; ortada büyük bir daire var kenarlarına ise iki küçük daire var. Bu şekilde Satürn’ü çizmiştir. Yaklaşık olarak 40 yıldan fazla bir zaman sonra Christiaan Huygens tarafında halkaları olduğu öğrenildi. Fakat bilim insanları halkaların nasıl oluştuğunu maalesef hala bilmiyorlar. Halkalar buz ve kaya parçalarından meydana geliyor. Satürn’ün 82 tane doğal uydusu vardır. Satürn’ün çapı 120.500 kilometredir. Güneş etrafındaki bir tam turunu 10,5 saate tamamlar. Yörünge süresi ise 29,5 yıldır. Son olarak ismini “Roma Tarım Tanrısından” alır.
7- Uranüs
Fotoğraf: solarsystem.nasa.gov/planets/uranus/overview
Güneş sistemimizin yedinci ve en büyük üçüncü gezegeni Uranüs. Uranüs yana yatmış varil gibi döner. Bu şekilde dönmesinin sebebi ekvator yörüngesi dik olduğu için. Fakat astronomlar farklı bir şekilde düşünüyor; onlar başka bir cisimle çarpışması sonucu bu şekilde döndüğünü düşünüyor.Çok soğuk bir gezegendir.Çıplak gözle görülemez .Atmosferinde fazla metan gazından dolayı rengi mavidir.1781 yılında Wıllıam Herschel tarafından keşfedilmiştir. Uranüs’ün çapı 51.120 kilometredir. Yörünge süresi 84 yıldır. Güneş etrafındaki bir tam turunu 18 saate tamamlar. İsmini antik yunanda tanrıların babasından alır. Son olarak Uranüs’ün tam olarak 27 tane doğal uydusu vardır.
8- Neptün
Fotoğraf: solarsystem.nasa.gov/planets/neptune/overview
Güneş sistemimizin sekizinci ve en büyük dördüncü gezegeni olan Neptün. En uzak ve en soğuk gezegenimizdir. Zaman zaman süpersonik hızlara ulaşan rüzgarları ile meşhurdur. Bu gezegen Güneşe Dünya’dan 30 kat daha uzaktır.Neptün en sonuncu gezegendir , Neptün’den sonra Kuiper kuşağı gelerek Samanyolu Galaksisini sonuna gelmiş oluruz. Neptün’ün tam olarak bilinen 14 tane doğal uydusu vardır. Neptün’ün çapı 49.530 kilometredir. Yörünge süresi 165 yıldır. Güneş etrafındaki bir tam tur dönüşünü 19 günde tamamlar. 1846 yılında Johann Galle ve Urbaın Le Verrıer tarafından keşfedilmiştir. Son olarak isminin kaynağı “Roma Deniz Tanrısındandır”.
Karasal Gezegenler: Merkür, Venüs, Dünya ve Mars
Gazsal Gezegenler: Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün
Gezegenlerin Büyükten Küçüğe Doğru Sıralaması:
Jüpiter>Satürn>Uranüs>Neptün>Dünya> Venüs> Mars >Merkür
Gezegenlerin Küçükten Büyüğe Doğru Sıralaması:
Merkür<Mars <Venüs<Dünya<Neptün<Uranüs<Satürn<Jüpiter
Kaynaklar
evrimagaci.org/merkur-nedir-merkur-neden-baslangicta-2-ayri-yildiz-olarak-siniflandirilmisti-8061
evrimagaci.org/venus-nedir-venus-hakkinda-neler-biliyoruz-8073
evrimagaci.org/mars-nedir-mars-hakkinda-neler-biliyoruz-11012
evrimagaci.org/jupiter-nedir-jupiter-hakkinda-neler-biliyoruz-3685
evrimagaci.org/saturn-gezegeni-ozellikleri-halkalari-uydulari-atmosferi-12855
evrimagaci.org/uranus-nedir-uranus-hakkinda-neler-biliyoruz-8925
evrimagaci.org/neptun-nedir-neptun-hakkinda-neler-biliyoruz-11471
Yazar: 9 Fen Sınıfı – Şimal Karataş