Yukaridaki fotoğraf: birgun.net/haber/sabahattin-ali-kimdir-hayati-kisiligi-gorusleri-ve-eserleri-382855
Sabahattin Ali 25 Şubat 1907 yılında Eğridere’de dünyaya geldi. Öğrenimine İstanbul’daki Füyûzâtı Osmaniye Mektebinde başlayan yazar, babası Ali Selahattin Bey’in Çanakkale’ye tayini çıkması üzerine ilköğrenimine Çanakkale İptidai Mektebinde devam etti. Gümülcine’den babasının arkadaşı Mehmet Şah Beyi’nin özel ilgisi ile okumaya daha çok yöneldi ve eğitimindeki kesintilere rağmen son derece başarılı bir çocukluk geçirdi. 1921 senesinde Edremit İptidai Mektebini bitirmesinin ardından İstanbul’daki dayısının yanına gitti ve orada bir yıl kaldı. Daha sonra Balıkesir Muallim Mektebine kaydoldu. İlk hikâye ve şiir denemelerini Balıkesir’de gerçekleştiren Sabahattin Ali, İstanbul’daki edebiyat öğretmeni Ali Canip Yöntemin desteğiyle ilk kes Akbaba ve Çağlayan dergilerinde şiirlerini yayımladı. 21 Ağustos 1927 yılında öğretmenlik diplomasını aldı.
Öğretmenlik Zamanları
Daha sonra dayısı Rıfat Ali Ertüzün’ün yanına Ankara’ya gitti ve dayısının Yozgat’a tayininin çıkmasının ardından dayısı ile Yozgat’a giderek Yozgat Merkez Cumhuriyet İlkokulunda göreve başladı. Çevresi burada oldukça genişledi fakat bu şehirde kendisinin yazdığı hikâye ve şiirleri okuyacak ve anlayacak kişiler bulmakta zorlandığını her fırsatta mektubunda arkadaşlarına belirtti.
Almanya Macerası
Fotoğraf: dunyabizim.com/tarihte-bugun/aslinda-sol-un-sansurledigi-uzak-durdugu-bir-isim-sabahattin-ali-h27046.html
1928 yılının Kasım ayında Türkiye Cumhuriyeti tarafından eğitim amacıyla Almanya’ya gönderildi. 15 gün Berlin’de kaldıktan sonra Potsdam’a yerleşti ve ilk olarak dil öğrenmek amacıyla pansiyoner olarak yaşlı bir kadının evinde kaldı. Daha sonrasında dil kursuna gitti. Potsdam’daki dil kursunu bitirmesinin ardından Berlin’de yatılı bir okula yerleşti. Almanya’da dört yıl kalması planlanan yazar ikinci yılını tamamlayamadan Türkiye’ye geri döndü. Bu konu hakkında farklı iddialar mevcut. Bu iddialardan biri Sabahattin Ali’nin “Bu parazit Türkleri buradan atmalı” diyen Alman öğrenciyi dövmüş olması, diğeri ise Alman öğrencilere komünizm propagandası yaptığı şeklindedir.
İlk Soruşturma ve Tutukluluk
1930 yılının mart ayı ortalarına doğru Almanya’dan dönen Sabahattin Ali, İstanbul Yüksek Muallim Mektebinde yatılı okudu ve Orhan Şaik Gökay, Nihal Atsız gibi arkadaşlarının yanında kaldı. Almanca yeterlilik sınavına girdi ve Aydın Ortaokulunda Almanca öğretmenliğine başladı. Burada komünizm propagandası yaptığı iddiasıyla hakkında soruşturma açıldı fakat mahkeme ilk başta tutuksuz yargılanmasına karar verdi. Daha sonra ise soruşturma derinleştirildi ve tutuklu yargılanmasına karar verildi. 9 Eylül 1931 tarihine kadar Aydın hapishanesinde tutuklu kaldı. Aradan bir yıl geçtikten sonra bir toplantıda okuduğu Memleketten Haber şiiri ile Atatürk ve İsmet İnönü gibi devlet yöneticilerini yerdiği iddiası ile 22 Aralık 1932 yılında tekrar tutuklandı ve bir yıllık cezaya çarptırıldı. Fakat daha sonra cezasına iki ay daha eklendi ve cezası toplam 14 aya çıkarıldı. 29 Nisan 1933 tarihinde memurluktan kaydının silinmesinin ardından Konya’dan Sinop Cezaevine gönderildi. Buradayken meşhur Aldırma Gönül adlı şiirini yazdı. Yaşamındaki değişimleri eserlerine yansıtan yazar edindiği tecrübe ve gözlemleri birçok eserinde kullandı. On ay yedi gün süren tutukluluğunun ardından Cumhuriyetin Kuruluşunun 10. Yılı sebebiyle çıkan aftan yararlanarak serbest bırakıldı.
Sabahattin Ali’nin Ölümü
2 Nisan 1948 yılında kendisine yasal yollardan pasaport verilmediği için kaçak yollarla Bulgaristan sınırını aşarak Avrupa’ya ulaşmak isteyen Sabahattin Ali, Ali Ertekin ile Kırklareli’ne doğru kamyonla yol alırken yolculuk esnasında Sabahattin Ali’nin sınırı geçmesinin ardından Bulgaristan ve Rusya’da çalışmalar yaparak Türkiye’de komünist bir ihtilal çıkaracağını söylediğini iddia eden Ali Ertekin, ilerleyen dakikalarda Sabahattin Ali’yi kitap okuduğu esnada elinde bulunan sopayla defalarca kafasına vurarak öldürdü. Öldürmesine gerekçe olarak ise milli hislerini tahrik ettiğini öne sürdü. Sabahattin Ali’nin cansız bedeni 16 Haziran 1948 günü bir çoban tarafından bulundu. Katili Ali Ertekin idam cezasıyla yargılanmasına rağmen, 4 yıl hüküm giydi ve kısa bir süre sonra serbest bırakıldı. Sabahattin Ali’den geriye ise Kuyucaklı Yusuf, İçimizdeki Şeytan, Kürk Mantolu Madonna gibi ölümsüz eserler kaldı.
Kaynaklar
bkmkitap.com/blog/sabahattin-ali
kidega.com/yazar/sabahattin-ali-157747
Yazar: 11 Fen Sınıfı – Kübra Sevici